حسابداری مالیاتی چیست و چرا اهمیت دارد؟

حسابدار مالیاتی که به آن Tax Accounting هم گفته می‌شود؛ زیر مجموعه‌ای از انواع روش‌های حسابداری است. در واقع حسابداری مالیات، بر پرداخت تعهدات مالیاتی و تهیه اظهارنامه مالیاتی تمرکز دارد.

به این ترتیب می‌توان گفت این روش حسابداری یک تخصص مجزا محسوب می‌شود که اصول و قوانین خاص خود را دارد. حسابدار به جای انجام وظایف معمول، تنها به ثبت و تهیه صورت های مالی می‌پردازد. در این روش حسابداری به کسب‌وکارها کمک می‌شود تا از تمام فرصت‌های مالیاتی موجود استفاده کرده و با کاهش هزینه‌های مالیاتی، عملکرد مالی بهتری داشته باشند.

اهمیت حسابداری مالیاتی 

از آنجایی که حسابداری مالیاتی یک تخصص مجزا است در آن از فرمول‌های پیچیده و تخصصی استفاده می‌شود. از این رو متخصصان حسابداری عمومی قادر به انجام مسئولیت‌های حسابداری مالیات و محاسبات تخصصی آن نخواهند بود.

این موضوع سبب شده تا شرکت‌ها، سازمان‌ها و کسب و کارهای بزرگ، علاوه بر حسابدار عمومی، جهت انجام امور مالیاتی از تخصص یک حسابدار مالیاتی نیز استفاده کنند. متخصص حسابداری مالیات، تراکنش‌های مالی را مورد بررسی قرار داده و با انجام محاسبات تخصصی میزان مالیات پرداختی کسب و کار مورد نظر را مشخص می‌کند. 

حسابدار مالیاتی کیست و چه توانایی‌هایی دارد؟

همانطور که در قسمت‌های قبل نیز اشاره شد حسابدار مالیاتی یک روش حسابداری است که انجام محاسبات آن به تخصص مجزا نیاز دارد. از این رو حسابدار مالیاتی به شخصی گفته می‌شود که با استفاده از اصول و چارچوب‌های خاص و علمی، این روش حسابداری را به صورت تخصصی انجام می‌دهد. 

حسابدار مالیاتی با توانایی‌ها و مهارت‌های تخصصی خود کمک می‌کند تا امور مالیاتی شرکت به درستی مدیریت شود. توانایی‌های یک متخصص حسابداری مالیاتی عبارتند از:

• تسلط بر قوانین و مقررات مالیاتی
• تهیه و تنظیم اظهارنامه‌های مالیاتی 
• تحلیل صورت‌های مالی
• برنامه‌ریزی مالیاتی 
• مهارت در استفاده از نرم افزارهای حسابداری
• ارتباط با سازمان امور مالیاتی
• توانایی تحلیل و دقت بالا
• توانایی مدیریت زمان و برنامه ریزی

وظایف حسابدار مالیات

برای انجام امور حسابداری مالیات، حسابدار مالیات باید بتواند بر اساس قوانین و مقررات امور مالیاتی، اسناد مربوطه را تهیه کند. همچنین حسابداران مالیاتی به سازمان‌ها، شرکت‌ها و کسب و کارهای مختلف کمک می‌کنند تا قبل از سر رسید زمان پرداخت مالیات، برنامه‌ای برای رسیدن به اهداف مالیاتی خود تنظیم کنند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر وظایف حسابدار مالیات می‌پردازیم:

بررسی صورت‌های مالی

متخصصان حسابداری مالیاتی با بررسی تمام صورت‌های مالی شرکت این امکان را می‌دهند تا مشتریان دید درستی از امور مالیاتی کسب و کار خود پیدا کنند. این کار کمک می‌کند تا حسابدار تصویر دقیقی از وضعیت کلی مالی شرکت پیدا کرده و تمام امور مالی شرکت را با قوانین و مقررات مالیاتی منطبق کند. 

برنامه‌ریزی بودجه

یکی دیگر از وظایف حسابدار امور مالیاتی برنامه‌ریزی برای بودجه شرکت است. این امر کمک می‌کند تا شرکت در چارچوب بودجه‌ تعریف شده فعالیت کرده و در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کند. علاوه بر صرفه‌چویی در هزینه‌ها، متخصصان حسابداری مالیات به افزایش سوددهی و بهبود درآمد شرکت نیز کمک می‌کنند.

سازماندهی سوابق مالی

علاوه بر تهیه اسناد اظهارنامه مالیاتی، حسابداران مالیات به سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کنند تا سوابق مالی شرکت را نیز سازمان‌دهی کنند. به این ترتیب اطلاعات مشتریان به صورت طبقه‌بندی شده و دقیق نگهداری می‌شود تا در صورت لزوم بتوان به سرعت به آنها دسترسی پیدا کرد.

محاسبه مالیات

متخصصان حسابداری مالیات اسناد مربوط به اظهارنامه مالیاتی را آماده کرده و با انجام محاسبات تخصصی، بدهی مالیاتی مشتریان را مشخص می‌کنند.  این کار کمک می‌کند تا شرکت‌ها از بدهی‌ها و بازپرداخت‌ها معوقه مطلع شده تا از هرگونه جریمه دیرکرد جلوگیری شود. 

بازرسی سیستم‌های حسابداری

متخصصان حسابداری مالیاتی جهت تصحیح و جلوگیری از هرگونه خطای احتمالی لازم است در بازه‌های زمانی مشخص، سیستم‌های حسابداری خود را بررسی کنند. این موضوع کمک می‌کند تا از تاثیرگذاری و کارایی سیستم‌های حسابداری خود مطمئن شوند. 

برقراری ارتباط با مشتریان

حسابداران مالیاتی حرفه‌ای در تمام مراحل تهیه و آماده‌سازی اظهارنامه مالیاتی مشتریان خود را از روند کار مطلع می‌کنند. چرا که در اغلب مواقع صاحبان مشاغل خواهان درگیر ماندن در روند کار و دسترسی به تمام اطلاعات هستند.

فرق حسابداری مالیاتی با حسابرسی مالیاتی 

حسابداری مالیاتی و حسابرسی مالیاتی بر اساس تعریف با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به بررسی تفاوت این دو می‌پردازیم:

حسابرسی مالیاتی چیست

 حسابرسی مالیاتی، به صورت دوره‌ای توسط حسابرسان مستقل انجام می‌شود. در این فرایند حسابرس، به بررسی و ارزیابی صحت اطلاعات مالی مشتریان می‌پردازد. همچنین شناسایی تخلفات و اطمینان از تطابق با قوانین مالیاتی نیز بر عهده حسابداری مالیاتی است. 

در نهایت می‌توان گفت، شناسایی تخلفات و اطمینان از پیروی از قوانین و مقررات مالیاتی، هدف اصلی حسابرسی مالیاتی است.

حسابداری مالیاتی چیست

حسابداری مالیاتی در طول سال مالی و به‌طور مداوم  توسط حسابداران متخصص درون سازمانی انجام می‌شود. ثبت و گزارش‌دهی اطلاعات مالی و مالیات مشاغل از وظایف اصلی حسابداری مالیاتی است.  در واقع هدف از حسابداری مالیاتی مدیریت و محاسبه دقیق مالیات و اطمینان از صحت امور مالیاتی شرکت است.

فرق حسابداری مالی و مالیاتی

اهداف و قوانین حسابداری مالی و حسابداری مالیاتی با یکدیگر متفاوت است که در ادامه به بررسی مهم‌ترین آنها می‌پردازیم:

تفاوت اهداف حسابداری مالی و مالیاتی 

• هدف حسابداری مالی: گزارشگیری دقیق و شفاف از وضعیت مالی سازمان، شرکت یا یک کسب و کار، هدف اصلی حسابداری مالی است. این گزارش‌ها معمولا در قالب صورت‌های مالی که شامل صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد ارائه می‌شوند. همچنین در حسابداری مالی به منظور ارزیابی عملکرد گذشته، پیش‌بینی آینده، اتخاذ تصمیمات مدیریتی صحیح و جذب سرمایه‌گذاران، از این اطلاعات مالی استفاده می‌شود.
• هدف حسابداری مالیاتی: جمع‌آوری اطلاعات مالی به منظور محاسبه و پرداخت دقیق مالیات‌ها بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی، هدف اصلی حسابداری مالیاتی است. متخصصان حسابداری مالیاتی با انجام محاسبات دقیق، جهت تهیه اظهارنامه مالیاتی اقدام می‌کنند.

تفاوت زمان‌بندی حسابداری مالی و مالیاتی

• زمان‌بندی حسابداری مالی: زمان‌بندی حسابداری مالی به این صورت است که شرکت‌ها و سازمان‌ها و مشاغل باید صورت‌های مالی خود را در زمان‌های مشخص تهیه کرده و گزارش دهند. با توجه به دوره مالی شرکت که معمولا یک ساله است، این زمان‌بندی مشخص می‌شود.
• زمان‌بندی حسابداری مالیاتی: زمان‌بندی حسابداری مالیاتی به زمان‌هایی اشاره می‌کند که مشاغل باید در آن بازه زمانی گزارش‌های مالیاتی خود را تهیه و ثبت کرده و به مقامات مالیاتی ارسال کنند. بر اساس قوانین مالیاتی هر کشور این دوره زمانی می‌تواند متفاوت باشد، معمولا این زمان‌بندی یک ساله است.

تفاوت اصول و استانداردها حسابداری مالی و مالیاتی

• اصول و استانداردهای حسابداری مالی: اصول و استانداردهای حسابداری مالی مجموعه‌ای از قوانین و روش‌هایی هستند که برای تهیه، ارزیابی و گزارش‌گیری مالی در سازمان‌ها و شرکت‌ها به کار گرفته می‌شوند. اصول و استانداردهای حسابداری مالی به منظور ایجاد شفافیت و قابل اعتماد بودن اطلاعات مالی طراحی شده و به کار گرفته می‌شوند. 

• اصول و استانداردهای حسابداری مالیاتی: اصول و استانداردهای حسابداری مالیاتی، به مجموعه‌ای از قواعد و دستورالعمل‌هایی گفته می‌شود که هدف آنها مشخص کردن چگونگی ثبت، شناسایی و گزارش‌گیری درآمد و هزینه‌ها در ارتباط با مالیات است. این اصول به متخصصان حسابداری مالیات کمک می‌کند تا گزارش‌های مالی دقیقی را بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی ارائه دهند.

تفاوت کاربران اصلی حسابداری مالی و مالیاتی 

• کاربران اصلی حسابداری مالی: مدیران داخلی، سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و سایر اشخاص یا نهادها کاربران اصلی حسابداری مالی هستند. این کاربران با استفاده از اطلاعات حسابداری مالی به بهبود وضعیت مالی و عملکرد شرکت کمک می‌کنند. 
• کاربران اصلی حسابداری مالیاتی: مراجع مالیاتی، از جمله اداره امور مالیاتی، از کاربران اصلی حسابداری مالیاتی هستند. 
• اطلاعات حسابداری مالیاتی برای اطمینان از انطباق با قوانین و مقررات مالیاتی، محاسبه مالیات و ارائه گزارشات مالیاتی به این مراجع استفاده می‌شود. علاوه بر این، حسابداری مالیاتی ممکن است اطلاعاتی برای تدوین استراتژی‌های مالیاتی و کاهش مالیات‌های پرداختی شرکت‌ها نیز ارائه دهد.

روش های اجرای حسابداری مالیاتی

روش‌های اجرای حسابداری مالیاتی به مجموعه‌ای از فرایندها و تکنیک‌های مختلفی گفته می‌شود که به منظور رعایت قوانین و مقررات مالیاتی، ثبت و گزارش گیری صحیح مالیات‌ در سازمان‌ها، شرکت‌ها و مشاغل به کار میروند. 

اجرای صحیح روش‌های حسابداری مالیات علاوه بر محاسبه صحیح مالیات، به مشاغل کمک می‌کند تا از بروز مشکلات قانونی مالیاتی نیز جلوگیری کند. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های اجرای حسابداری مالیاتی اشاره می‌کنیم:

شناسایی و دسته بندی درآمد و هزینه‌های مالیاتی

شناسایی درآمد شرکت: بر اساس قوانین، برخی درآمدها معاف از مالیات هستند. از این رو در حسابداری مالیاتی، حسابدار مالیاتی حرفه‌ای بر اساس قوانین، درآمدهای شرکت را به درستی شناسایی کرده و درآمدهای مشمول مالیات را از درآمدهای معاف از مالیات تفکیک می‌کند.

شناسایی هزینه‌ها: در حسابداری مالیاتی هزینه‌هایی که به طور مستقیم با درآمدهای مشمول مالیات مرتبط هستند باید شناسایی شده و به درستی در حساب‌های مالیاتی ثبت شوند. 

  تهیه و تنظیم اسناد مالی

در حسابداری مالیات، باید تمامی اسناد و مدارک مالی اعم از فاکتورها، رسیدها و گزارش‌های مالی به دقت ثبت شوند. حسابدار مالیاتی از این اطلاعات با هدف تعیین میزان درآمد، هزینه و بدهی‌های مالیاتی استفاده می‌کند.

 محاسبه و اعمال معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی

حسابداران مالیاتی با بررسی دقیق قوانین باید معافیات‌ها و تخفیف‌هایی که سازمان مالیاتی کشور تعیین می‌کند را شناسایی کرده و در محاسبات خود اعمال کنند. 

 بکارگیری نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته و مالیاتی

حسابداران مالیاتی حرفه‌ای در انجام امور مالیاتی مشتریان خود از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته استفاده می‌کنند. این امر سبب افزایش دقت و سرعت در انجام امور مالیاتی و انجام محاسبات پیچیده مربوط به آن می‌شود. همچنین با استفاده از این نرم‌افزارها مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیات‌ها به صورت خودکار محاسبه و گزارش‌گیری می‌شود.

همکاری با مشاوران مالیاتی

در مواقعی ممکن است طی فرایند محاسبات مربوط به حسابداری مالیاتی، حسابداران با شرایط پیچیده و خاص مواجه شوند. در این شرایط می‌توان از مشاوران و متخصصان مالیاتی کمک‌ گرفت.

گزارش‌دهی و ثبت اظهارنامه مالیاتی

در حسابداری مالیاتی پس از انجام محاسبات دقیق و پیچیده، حسابدار اظهارنامه مالیاتی شرکت را آماده کرده و به سازمان مالیاتی کشور ارسال می‌کند. اظهارنامه مالیاتی بر اساس قوانین و استانداردهای مالیاتی کشور تنظیم شده و شامل جزئیات درآمد و هزینه‌های مالیاتی شرکت است.

مزایای حسابداری مالیاتی

اکنون که با حسابداری مالیاتی آشنا شدیم بد نیست به بررسی مزایای این شاخه از حسابداری نیز بپردازیم. از مزایای حسابداری مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دسترسی سریع و آسان به اسناد مالیاتی

در حسابداری مالیاتی، مدارک مالیاتی شرکت از جمله اظهارنامه‌ها، فاکتورها و مستندات پرداختی مالیات به صورت الکترونیکی ثبت و نگهداری می‌شوند. این روش کمک می‌کند تا حسابداران به سرعت به مدارک دسترسی پیدا کرده و بازرسی‌های آتی شرکت به آسانی انجام شود. 

کاهش ریسک و خطرات مالی

حسابداری مالیات با گزارش‌گیری دقیق، سبب کاهش ریسک و خطرات مالی احتمالی شرکت می‌شود. در واقع حسابدار مالیاتی با انجام محاسبات پیچیده خطرات مالی آینده را بررسی کرده و ریسک‌های احتمالی آتی را کنترل می‌کند. 

تسهیل در روند امور صورت‌های مالی

در فرایند حسابداری مالیاتی صورت‌های مالی جامع ایجاد میشود. این امر کمک می‌کند تا حسابدار اطلاعات جامعی از وضعیت مالی مشتریان به دست آورد. به این ترتیب دیگر نیازی به بررسی جداگانه صورت‌های مالی نخواهد بود.

 شفاف‌سازی مالی و ایجاد اعتماد سرمایه‌گذاران

حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) سبب ایجاد صورت‌های مالی شفاف و دقیق می‌شوند. این موضوع علاوه بر شفاف‌سازی بیشتر، به کاهش نگرانی‌های سرمایه‌گذران نیز کمک می‌کند.

تحلیل و برنامه‌ریزی مالیاتی برای بهینه‌سازی مالیات

حسابداران مالیاتی با تسلط کافی بر قوانین و مقررات مالیاتی، فرصت‌های قانونی کاهش بار مالیاتی شناسایی کرده و از تخفیفات مالیاتی استفاده می‌کنند.

مدیریت ریسک مالیاتی

یکی دیگر از مزایای حسابداری مالیاتی مدیریت ریسک مالیاتی است. حسابداران مالیاتی با ایجاد روش‎های کنترل کننده داخلی، ریسک‌های بالقوه در امور مالیاتی را شناسایی کرده و جریمه و ضررهای احتمالی جلوگیری می‌کنند. 

هدف حسابداری مالیاتی چیست؟

تمام مشاغل، شرکت‌ها و سازمان‌هایی که فعالیت اقتصادی داشته باشند به صورت سالانه با سازمان امور مالیاتی سر و کار خواهند داشت. در یک بیان ساده، هدف اصلی حسابداری مالیاتی، رسیدگی به امور مربوط به مالیاتی مشاغل است.

منظور از امور مالیاتی مواردی همچون معافیت‌های مالیاتی، مالیات حقوق، مالیات بر درآمد، رسیدگی به جرائم مالیاتی و… است. در واقع حسابداری مالیاتی با هدف تهیه اظهارنامه مالیاتی و پیشگیری از جرایم سنگین مالیاتی انجام می‌شود.

خدمات شرکت‌های حسابداری در زمینه حسابداری مالیاتی

شرکت‌های حسابداری در زمینه حسابداری مالیاتی خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند. این خدمات به کسب و کارها کمک می‌کند تا مالیات خود را به درستی محاسبه کرده و از مشکلات قانونی احتمالی جلوگیری کنند. خدمات اصلی شرکت‌های حسابداری در زمینه حسابداری مالیات عبارتند از:

مشاوره مالیاتی 

راهنمایی در زمینه قوانین مالیات: شرکت‌های حسابداری مالیاتی با ارائه مشاوره در زمینه قوانین و مقررات مالیاتی جاری کشور، مشاغل را راهنمایی کرده و آنها را از آخرین تغییرات قانونی مطلع می‌کنند.

تعیین استراتژی بهینه‌سازی مالیاتی: همچنین در مشاوره‌ مالیاتی با هدف کاهش بار مالیاتی از طریق معافیت‌ها، تخفیف‌ها و پبرنامه‌های مالیاتی مختلف، استراتژی‌های بهینه‌سازی مالیاتی مشاغل نیز مشخص می‌شود. 

حسابداری مالیاتی و ثبت مالیات‌ها

شناسایی و ثبت مالیات‌ها: ثبت دقیق مالیات‌های پرداختی، مالیات‌های تعویق شده و تهیه گزارَش‌های مالیاتی از دیگر خدمات شرکت‌های حسابداری هستند.

محاسبه مالیات‌های قابل پرداخت: همچنین محاسبه دقیق مالیات‌های مربوط به درآمد، دارایی، ارزش افزوده و سایر مالیات‌ها از دیگر خدمات این شرکت‌ها هستند. 

تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی

تهیه اظهارنامه مالیاتی: شرکت‌های حسابداری اظهارنامه‌های مالیاتی مانند اظهارنامه مالیات بر درآمد شرکت‌ها، مالیات بر ارزش افزوده و سایر مالیات‌ها را تهیه و تنظیم می‌کنند.

ارسال به موقع اظهارنامه: شرکت‌های حسابداری پس از تهیه اظهارنامه مالیاتی، آن را در موعد مقرر به مقامات مالیاتی ارسال می‌کنند.

مدیریت ریسک مالیاتی

شناسایی و ارزیابی ریسک‌های مالیاتی: این شرکت‌ها خطرات مالیاتی بالقوه را بررسی و ارزیابی کرده و برای کاهش ریسک مالیاتی به مشتریان مشاوره تخصصی می‌دهند.

بررسی سوابق مالیاتی: بررسی و تحلیل سوابق مالیاتی شرکت‌ها به منظور اطمینان از رعایت تمام قوانین و جلوگیری از مشکلات احتمالی نیز از خدمات شرکت‌های حسابداری مالیاتی هستند. 

بررسی و انطباق با قوانین مالیاتی 

بررسی انطباق مالیاتی: یکی دیگر از خدمات حسابداری مالیات (Tax Accounting)، بررسی و تضمین انطباق با تمامی قوانین مالیاتی کشور در صورت‌های مالی مشتریان است.

مواجه شدن با مقامات مالیاتی به نمایندگی از شرکت: شرکت‌های حسابداری، به نمایندگی از مشتریان خود در صورت نیاز در سازمان‌ مالیاتی حضور پیدا می‌کنند.